Século XXI
Establécense as bases do Porto Exterior
O novo século iníciase coa redacción do proxecto construtivo das novas instalacións portuarias de Punta Langosteira, analizando a viabilidade técnica da infraestrutura, que foi obxecto dun forte debate científico. Ao mesmo tempo procedeuse ao estudo da viabilidade económica, definindo como fontes de financiamento a desafectación de determinados peiraos do porto interior, os fondos da Unión Europea e os fondos propios da Autoridade Portuaria.
A catástrofe do Prestige, en novembro de 2002, acelerou o debate sobre a necesidade de afastar os tráficos perigosos da costa coruñesa e reactivouse o proxecto grazas á aprobación do Plan Galicia no Consello de Ministros celebrado no Concello da Coruña o 24 de xaneiro de 2003.
A partir de entón constituíronse tres comisións de traballo para estudar a viabilidade técnica, urbanística e financeira do proxecto, que realizaron un intenso traballo que culminaría en febreiro de 2004 coa licitación das obras e a posterior adxudicación do proxecto á UTE formada por Dragados, Drace, Sato e Copasa en decembro dese mesmo ano.
Mentres tanto, no porto urbano o fito máis destacado deste período foi a construción da Lonxa da Coruña, no ano 2004, o que marcaría un antes e un despois na actividade pesqueira, da que dependen 10.000 familias na cidade. Este edificio, con modernas dotacións, unido á pioneira fórmula de autoxestión exercida polo propio sector, conseguiron situar á cidade no liderado español en capturas de pesca fresca.
Comenza a execución de Punta Langosteira
O 11 de marzo de 2005 iniciáronse as obras das novas instalacións portuarias de Punta Langosteira e o 2 de abril tería lugar a cerimonia oficial de colocación da primeira pedra.
Un acto que contou coa asistencia de centos de representantes dos ámbitos social e empresarial de Galicia, que celebraron a consecución dun anhelo colectivo.
Este decisivo ano culminaría cunha decisión de vital importancia para o futuro do proxecto: o 29 de novembro a Unión Europea anunciaba que financiaría as obras.
Planificando as conexións terrestres
A Demarcación de Estradas de Galicia do Ministerio de Fomento realiza o estudo informativo e o proxecto construtivo para o acceso ao Porto Exterior. A solución elixida permite un acceso directo á autovía AG-55 e desde ela á A-6 en sección de autovía. Tamén en 2006 contrátase a análise de viabilidade económico-financeira do acceso ferroviario. Ademais inícianse os estudos para planificar desenvolvementos de chan industrial na contorna de Punta Langosteira.
Mentres tanto, sucédense as obras para iniciar a construción das infraestruturas do Porto Exterior. Ademais de realizar as voaduras para xerar chairas e habilitar o terreo, procédese á construción do dique de abrigo auxiliar e o porto auxiliar.
Arranca o dique definitivo
Unha vez xeradas as esplanadas de abrigo do porto auxiliar comezan os traballos para a instalación do parque de bloques definitivo. E é que o volume de formigón preciso para o Porto Exterior alcanzaba os 3,5 millóns de metros cúbicos, unha cifra similar á produción total de formigón preparado en toda Galicia en nove meses.
O 17 de abril de 2007 chegaría outro gran momento histórico na evolución da obra: o inicio da construción do dique definitivo. Durante esa primeira campaña alcanzáronse os primeiros 800 metros de lonxitude.
Chega o guindastre sobre eirugas máis grande do mundo
En 2008 chegou a proba de lume para comprobar a resistencia das obras ante situacións meteorolóxicas adversas. O temporal que azoutou a costa galega o 10 de marzo provocou importantes danos en numerosas zonas costeiras, pero o primeiro tramo do dique aguantou o envite do mar.
Para cubrir o manto desta estrutura con bloques de 150 toneladas incorporouse o guindastre modelo Liehberr 11350, a máis grande sobre eirugas do mercado. Durante esa campaña superáronse os 1.600 metros de lonxitude e iniciouse a obra do espaldón.
Substitución na Presidencia
En xuño produciuse a substitución na presidencia da Autoridade Portuaria, asumindo este cargo Enrique Losada Rodríguez. Baixo a súa presidencia culmináronse as dúas primeiras fases do porto exterior, iniciouse a terceira fase, despexouse o plan de financiamento e iniciouse a actividade en Punta Langosteira.
No aspecto construtivo, en 2009 alcanzáronse os 2.500 metros de lonxitude no dique, superando no avance submarino profundidades de 40 metros, e iniciáronse as obras do peirao transversal.
Culmina o dique de abrigo e despéxase o esquema financeiro
O fito fundamental no aspecto construtivo é a culminación do dique de abrigo do Porto Exterior, alcanzando os 3.360 metros de lonxitude. Unha árbore e un cartel coa lenda "Fin do Camiño" conmemoran este logro que supuxo un gran desafío técnico.
Non económico despéxase por fin a viabilidade financeira e a Autoridade Portuaria consegue acordar con Portos do Estado un esquema de financiamento global, garantindo a solvencia para acometer todos vos investimentos que require esta infraestrutura.
Ademais de avanzar na execución de Punta Langosteira, a Autoridade Portuaria afronta a modernización do porto interior para a súa especialización en mercadorías limpas. Así, no mes de maio inaugúrase a ampliación do Peirao do Leste, co obxectivo de propiciar o movemento de colectores. Esta obra permitiu prolongar o peirao da terminal nunha lonxitude de 160 metros, alcanzando un total de 410 metros.
Conclúen as primeiras fases do Porto Exterior
No verán de 2011 execútase a última campaña das dúas primeiras fases do Porto Exterior, que a finais de ano quedan completadas e entregadas á Autoridade Portuaria. As obras comprenden a construción do dique de abrigo, buque insignia da obra, con máis de tres quilómetros de lonxitude, así como o peirao e o martelo, ademais dunha chaira de 144 hectáreas.
2011 é tamén o ano do desbloqueo do proxecto do aparcadoiro do Parrote, acordándose por fin unha solución técnica que permita a construción do aparcadoiro e ao mesmo tempo a conservación e posta en valor dos restos do antigo baluarte.
Posta en marcha do Porto Exterior
Ano decisivo na historia do Porto da Coruña, coa posta en servizo do Porto Exterior e as primeiras operacións comerciais de carga e descarga de mercadoría. En setembro empezan a sucederse as estibas na esplanada de operacións, comezando polo clínker e as pontonas, unhas grandes estruturas metálicas de complexa manipulación polas súas grandes dimensións. O éxito das operacións referenda as adecuadas condicións de operatividade de Punta Langosteira para a carga e descarga de mercadorías de distinta natureza.
Se verifícase así sobre o terreo o estudo presentado en xullo de 2012 polo Centro de Estudos de Experimentación de Obras Públicas (CEDEX) do Ministerio de Fomento, que determina que o Porto Exterior será operativo para a entrada de buques o 97% do ano.
No ámbito construtivo iníciase a terceira fase de obras, entre as que destacarán as habilitacións e a conexión interior das chairas, a galería de graneis líquidos e o contradique, unha infraestrutura fundamental para garantir a operatividade do Porto Exterior, completar o abrigo das augas e ampliar a superficie de chairas.
O plan de comercialización do Porto Exterior recibe unha gran lombeirada co acordo alcanzado coa multinacional mexicana Pemex, primeira de Latinoamérica no sector de hidrocarburos, para instalar en Punta Langosteira a súa base loxística en Europa.
O ano 2012 péchase cun positivo balance de tráficos, obtendo a mellor cifra en movemento de mercadorías do último quinquenio, ao superar os 13,5 millóns de toneladas.
Repsol asina o seu traslado a Langosteira
Conclúe a primeira fase de execución do contradique e inícianse outras obras que achegan o Porto Exterior á súa configuración definitiva.
O gran fito de face ao futuro do Porto Exterior é a firma do acordo para a primeira fase do traslado de Repsol a Punta Langosteira, nun acto celebrado o 14 de outubro coa presenza da ministra de Fomento, Ana Pastor; a conselleira do Medio Rural e do Mar, Rosa Quintana; os alcaldes da Coruña e Arteixo, Carlos Negreira e Carlos Calvelo; e o presidente de Repsol, Antonio Brufau, ademais doutras autoridades.
O acordo permite a liberación de máis de 26.000 metros cadrados de terreo por parte de Repsol Petróleo no porto interior, e a indemnización queda fixada en 23,9 millóns de euros, tras dous anos de ardua negociación. O investimento da compañía ascenderá a 124,6 millóns de euros, debendo iniciar a súa actividade en Punta Langosteira en abril de 2018. Trátase dun paso fundamental non só para garantir a seguridade marítima e afastar os tráficos máis sensibles do centro da cidade, senón tamén porque significa que Repsol aposta a longo prazo polo porto da Coruña.
Na relación Porto-Cidade, a operación da área do Parrote-A Mariña é o fito máis destacado. As obras de execución do aparcadoiro e o túnel e a reurbanización da zona transcorren a bo ritmo e a elas súmase o inicio da construción do túnel da Mariña, que supón un feito de gran envergadura para o futuro urbanístico do centro da cidade, xa que permitirá ofrecer un espazo peonil de 52.000 metros cadrados para uso e goce cidadán.
No balance de tráficos destaca o espectacular crecemento no movemento de cruceiros. Tras un crecemento sostido que se inicia en 2009, e no que se triplica a cifra de pasaxeiros ao pasar de 54.000 a 140.000 viaxeiros en 2012, o exercicio de 2013 péchase con nada menos que 157.000 cruceiristas e 108 escalas. A Coruña convértese así no porto con maior número de atracadas de transatlánticos de toda a cornixa cántabro-atlántica.
Seis cruceiros nun só día
No ano 2014 foronse onsolidando as operacións de carga e descarga de mercadorías no Porto Exterior, á vez que se impulsou de forma notable o proceso do traslado de determinados tráficos, desde a súa localización no porto interior, ás instalacións de Punta Langosteira.
Así, á solicitude presentada por Repsol para construír unha terminal petroleira no novo porto, engádense as peticións de empresas tan destacadas como Galigrain, Terminais Marítimos de Galicia e Pérez Torres Marítima, que solicitaron concesións para habilitar naves e elementos auxiliares para a carga e descarga de graneis sólidos e mercadoría xeral.
Nos primeiros meses de 2014 destacaron así mesmo dous fitos moi relevantes para o porto. Por unha banda, a coincidencia de seis cruceiros nun mesmo día, o 2 de maio, un feito que nunca se produciu na Coruña nin en todo o conxunto de Galicia. Os buques Empress, Oriana, Deuschtland, Delphin, Voyager e Hamburg fixeron historia ao permanecer atracados á vez en distintos peiraos do porto, motivando a disposición dun operativo especial no que participaron a Autoridade Portuaria, o Concello, a empresa concesionaria da terminal de pasaxeiros, os consignatarios e as forzas de seguridade, cunha excelente coordinación.
O segundo fito foi a celebración na cidade da XVIII Conferencia Xeral da Asociación Internacional de Sinais Marítimos e Autoridades de Faros (IALA), que por primeira vez tivo lugar en España. Entre o 25 e o 31 de maio, asistiron 500 profesionais de 60 países, con personalidades tan destacadas como a Princesa Ana de Inglaterra ou o secretario xeral da Organización Marítima Internacional (OMI), Koji Sekimizu.
Un ano de intensa actividade
O ano 2015 foi especialmente intenso tanto no que respecta á actividade construtiva como á xestión das dúas dársenas que dependen da Autoridade Portuaria: o Porto Exterior e o Porto Interior. No primeiro capítulo destaca a execución da terceira fase de obras en Punta Langosteira, co contradique como obra principal, así como a reurbanización da área da Mariña. En relación coa xestión das dársenas, no Porto Exterior evoluciona a bo ritmo o proceso de traslado de operadores, coas principais consignatarias e estibadoras xa implantadas, mentres que no Porto Interior avanzouse na promoción da pesca e os cruceiros.
PORTO EXTERIOR
Aínda que foi en 2014 cando se iniciou o proceso de solicitude de concesión dos principais operadores do porto para a súa implantación industrial no Porto Exterior, é en 2015 cando se viron os froitos dos acordos alcanzados coa Autoridade Portuaria. A empresa Terminais Marítimos de Galicia, TMGA, foi a primeira en abrir a súa nave para o almacenamento e xestión de graneis, operando con produtos agroalimentarios e coque. En espazos anexos na contorna da chaira de operacións sumáronse xa outras dúas destacadas compañías do Porto, Pérez Torres Marítima, que leva operando en Punta Langosteira desde que iniciou a súa actividade en setembro de 2012, e Galigrain, do grupo Nogar, principal operador de graneis alimentarios do Porto da Coruña. O tres compañías abordan xa ampliacións das súas instalacións e mesmo a construción de novas naves, como é o caso de TMGA.
Ademais, Repsol proxecta a construción dunha terminal independente no Porto Exterior, tras a concesión outorgada a raíz do acordo alcanzado coa Autoridade Portuaria da Coruña. A petroleira investirá 125 millóns de euros e as súas instalacións estarán completadas a principios do ano 2018.
No relativo aos tráficos, superouse xa o millón de toneladas cargadas e descargadas en Punta Langosteira. A previsión é alcanzar un crecemento exponencial nos próximos exercicios, grazas á recente implantación das novas naves das operadoras e ao traslado do 60% da actividade de Repsol, ademais da captación de novos investidores na que está a traballar a Autoridade Portuaria.
O capítulo construtivo está tamén na súa última fase, este ano resultou decisivo polo impulso dado á execución do viario de conexión coas vías de alta capacidade e tamén cos avances na construción do contradique, que se atopa xa no seu tramo final. Ademais de pechar o abrigo das augas, este proxecto permitirá ampliar a superficie de chairas a 200 hectáreas e executar un novo peirao de 300 metros.
PORTO INTERIOR
A Autoridade Portuaria ha realizado unha firme aposta por especializar os tráficos do Porto Interior en mercadorías limpas, con sectores en alza como os cruceiros ou a pesca, e tamén por seguir afianzando a relación porto-cidade, apontoada a través da historia e o desenvolvemento común da Coruña e o seu porto.
No ámbito da pesca séguese traballando para manter a posición de liderado alcanzada por este sector estratéxico na cidade, que xera ao redor de 15.000 postos de traballo. Respecto ao tráfico de cruceiros, logrouse un crecemento exponencial desde 2009, situando a cifra de pasaxeiros ao redor de 130.000 persoas. Esta posición consolidouse en 2015, e o Porto da Coruña mantense como o primeiro da cornixa cántabro-atlántica en número de escalas. O tráfico de cruceiros é estratéxico para a Autoridade Portuaria polos beneficios que achega ao sector turístico e de servizos na cidade, e tamén contribúe a realzar a súa imaxe como destino.
RELACIÓN PORTO-CIUDADE
Unha das accións máis destacadas dos últimos anos no ámbito da relación porto-cidade culminou no transcurso do ano 2015. Trátase da operación de reurbanización do eixo Mariña-Parrote, que se iniciou coa recuperación do ámbito de Ou Parrote, a execución do aparcadoiro e a posta en valor dos restos arquitectónicos, e continuou coa reurbanización da Mariña. O obxectivo, ofrecer aos cidadáns un amplo espazo de 55.000 metros cadrados para uso peonil e achegar a trama urbana ao mar, reducindo en superficie o tráfico rodado a través dun viario subterráneo que conecta cos túneles de María Pita e Ou Parrote.
Esta actuación resulta fundamental para reordenar unha zona moi emblemática da cidade e ofrecer un espazo para o lecer, o deporte, o paseo e as actividades ao aire libre. Co paso do tempo observarase a transcendencia que tivo no desenvolvemento urbanístico da cidade, do mesmo xeito que outras operacións emblemáticas emprendidas no pasado, que contribuíron a xerar a fisonomía e a identidade que actualmente ten A Coruña.
O ano do despregue dos tráficos do Porto Exterior
PORTO EXTERIOR
O 2016 foi un ano de gran importancia na historia da Autoridade Portuaria por ser o do avance do movemento de importantes tráficos no Porto Exterior. Tras completar as infraestruturas básicas e intensificar as actuacións para favorecer a implantación de concesionarios de graneis sólidos, fundamentalmente enerxéticos e agroalimentarios, comezou a xerar un ritmo estable de actividade, aumentando nun 50% as cifras obtidas en 2015. Neste exercicio o Porto Coruñés colocábase como líder en volume total de carga e descarga de mercancías entre as dársenas galegas.
En 2016 culminaron as obras do contradique e a galería de graneis líquidos, de grande importancia para a explotación do porto. Tamén se mellorou o calado no canal de acceso, habilitáronse vías interiores e dotouse dun sistema de sinalización marítima que o fai operativo as 24 horas do día. No ano 2016 continuou o desenvolvemento de concesións no Porto Exterior. Ademais da finalización de obras correspondentes a concesións existentes, outorgáronse algunhas novas que supuxeron, a finais do ano, unha superficie total concesionada de case 133.000 metros cadrados, o que supuxo un incremento do 38% respecto ao peche do pasado exercicio.
Todo iso, xunto á confianza xa consolidada polos principais operadores, e a solvencia que ofrecen os servizos de amarre, remolque e práctica, posibilitou alcanzar en Punta Langosteira un movemento de 1,46 millóns de toneladas, aumentando nun 50% as cifras de 2015. A dársena exterior logrou deste xeito os seus mellores rexistros, canalizando o 35% dos graneis sólidos que se operan no Porto de Coruñés.
A conectividade terrestre tamén recibiu un destacado impulso coa apertura da autovía de acceso e a contratación do proxecto de construción do enlace ferroviario.
O alto nivel de actividade e o aumento sustancial da superficie concesionada, xunto ao adecuado control dos gastos, propiciou que, por segundo ano consecutivo, a Autoridade Portuaria acadase o maior número de negocios da súa historia, 27,6 millóns de euros.
PORTO INTERIOR
A Autoridade Portuaria mantuvo o obxectivo de seguir sendo unha palanca dinamizadora na creación de riqueza e emprego de calidade na súa área de influencia. Así, a sñua actividade comercial durante o ano 2016 logrou un movemento de tráfico total moi similar ao ano precedente, consolidando os incrementos de anos anteriores e alcanzando a cifra total de 13.919.796 toneladas.
Foi destacable o incremento no sector de mercancía xeral, que superou o millón de toneladas, e o mantemento de boas cifras nos ámbitos de pesca e cruceiros. No capítulo de pesca fresca e marisco, a lonxa de A Coruña seguía consolidada á cabeza de España. En canto aos cruceiros, o Porto continuou coa súa condición de líder da cornisa cántabro-atlántica en número de escalas e reforzou os seus vínculos coas navieiras e operadores do sector. Durante o ano 2016 mantivéronse moi bos resultados, con 94 escalas e un total de 126.735 pasaxeiros.
A consolidación de Punta Langosteira nun ano de récords
O porto de A Coruña alcanzou en 2017 o seu récord histórico en tráfico de mercandorías ao superar por primeira vez os 15 millóns de toneladas, reforzando a súa posición como o primeiro de Galicia en volume de tráficos. O récord no movemento de mercadorías posibilitou que no 2017 se alcanzase igualmente a maior cifra de negocio da Autoridade Portuaria, que ascendeu a 30,3 millóns de euros, e que o exercicio se cerrase en positivo.
A actividade portuaria durante o ano 2017 afianzou á dársena coruñesa como o primeiro porto de Galicia en volume de tráficos, e se reafirmou tamén o acerto na aposta que realizaron os operadores pola dársena exterior de Langosteira, que encabeza o crecemento da actividade.
O Porto Exterior rexistrou 2,33 millóns de toneladas en operacións de importación e exportación de mercadorías, o que supoxo un 63% máis que o ano anterior e convirteu a Langosteira no primeiro peirao polivalente, superando ao Centenario Norte. As súas óptimas condicións propiciaron que os graneis sólidos, o sector de maior relevancia na nova dársena, alcanzasen os 5 millóns de toneladas, unha cifra tamén inédita ata entón.
Ao longo de 2017 púxose en servizo un novo peirao de 300 metros no Porto Exterior, ademáis de outras infraestruturas.
PORTO INTERIOR
En canto ao porto interior, destacaron, ademáis dos tráficos de mercadorías, os resultados en pesca e cruceiros, dous sectores estratéxicos na xestión da Autoridade Portuaria polo valor que aportan á cidade en términos de emprego e dinamización económica. As descargas de pesca situáronse en 51.102 toneladas, un 17% máis que o ano anterior, afianzando o liderazgo estatal da Lonxa de A Coruña en volume de peixe fresco e marisco.
En cruceiros batéronse tódolos récords alcanzados ata ese momento, coa chegada á cidade de 121 escalas e 184.069 pasaxeiros, o que implicou un 45% de crecemento con respecto ao 2016. A Coruña converteuse no primeiro porto de toda a cornisa cántabro-atlántica, tanto en número de cruceiristas como de escalas, dende a fronteira con Francia ata Lisboa.
PORTO-CIUDADE
Durante o ano 2017 chegou a culminación da integración total do eixo Marina-Parrote na paixase urbana do corazón da ciudadee na vida cotiá dos coruñeses e visitantes. Non so se consolidou como un espazo para o ocio, o paseo e o deporte, senon que tamén supuxo un salto cualitativo nas condicións de acollida da ciudade aos cruceiristas, que destacaron como un dos elementos máis atractivos do Porto a súa cercanía coa ciudade e a conexión peatonal dende o Peirao de Trasatlánticos.
O porto avanza na súa posición de liderado e novo tráfico en Langosteira
O ano 2018 deu excelentes resultados tanto en tráfico como en facturación no Porto da Coruña. No caso de Punta Langosteira, a nova dársena experimentou un importante impulso en termos de desenvolvemento de infraestruturas, co inicio das obras dun novo tramo de 350 metros de lonxitude do peirao, despois da posta en servizo doutra fase en 2017 de 300 metros.
En canto ao tráfico, un dos aspectos máis destacados foi que o 30% do volume total de importacións e exportacións que se realizaron no Porto Exterior correspondeu a novos tráficos, que non existían ata ese momento nos peiraos coruñeses. Isto resaltou a capacidade do peirao para acoller operacións de natureza moi diferente, algunhas delas moi únicas e complexas. Este foi o caso da fabricación e posterior transporte a Escocia de 22 grandes caixas de formigón que se empregaron para a ampliación do porto de Aberdeen.
No apartado económico, os bos resultados de 2018 fixeron que a facturación da Autoridade Portuaria alcanzase os 31,76 millóns de euros, marcando un novo récord, e que o ano se pechou con beneficios de 2,2 millóns de euros.
LIDERAZGO EN TRÁFICOS
O movemento total de mercadorías en 2018 superou os 15,7 millóns de toneladas, o que representou un aumento do 3,3% en comparación con 2017, que xa rexistrara cifras récord. Isto supuxo consolidar a posición de liderado do Porto da Coruña no conxunto de Galicia, destacando sobre todo o tráfico de cruceiros, que está en constante evolución no porto interior, e do groso agroalimentario, o motor da consolidación do tráfico no Porto exterior.
En Punta Langosteira, o tráfico alcanzou os 2,27 millóns de toneladas, reafirmándose xunto co Centenario Norte como o primeiro peirao multiusos do Porto da Coruña. Un dos factores máis importantes que xustifican este crecemento é o compromiso de algúns dos principais operadores e clientes, como Repsol, que iniciou as obras de construción do peirao en 2018 para albergar os vertidos de petróleo.
PORTO INTERIOR
No porto interior, os bos resultados no tráfico de cruceiros destacaron un ano máis. Así, durante 2018 o liderado na costa cantábrica-atlántica consolidouse cunha afluencia de case 180.000 pasaxeiros, triplicando os rexistros dunha década antes. O fito máis importante neste sector produciuse en setembro, con dous triplos masivos de grandes transatlánticos, que en só dous días trouxeron 25.000 persoas á Coruña.
A relación Porto-Cidade reforzouse cun apoio permanente ao sector dos deportes náuticos e unha estreita colaboración co sector pesqueiro, que constitúe unha das principais industrias da cidade, que emprega a 10.000 persoas. Durante 2018 avanzouse en melloras como o novo peirao para facilitar a descarga de pesca de baixura na Lonxa da Coruña, primeiro en España en volume de capturas de peixe e marisco fresco e o investimento dun millón de euros para a renovación de infraestruturas empregadas por produtores, comerciantes e empresas auxiliares.
O Porto resistiu o impacto do cesamento da actividade en Meirama e Alu Ibérica
A actividade no Porto da Coruña durante 2019 estivo marcada pola resistencia a situacións difíciles como o cesamento da actividade na central térmica de Meirama e na fábrica de Alu Ibérica. Esta situación provocou unha diminución do tráfico do 12%, despois dos dous anos anteriores nos que se rexistraron récords na circulación de mercadorías. O maior impacto foi o peche da planta de Naturgy, que provocou unha caída de máis dun millón de toneladas no movemento do carbón.
Non obstante, o Porto continuou á cabeza de Galicia en canto a tráfico e facturación, así como aos desembarcos de peixe fresco e ao sector dos cruceiros. Ademais, a Autoridade Portuaria seguiu avanzando, con máis enerxía se é posible, na súa campaña comercial para atraer novos tráficos e investimentos, principalmente no Porto Exterior. Mentres tanto, os operadores xa establecidos no novo peirao reforzaron o seu compromiso con Punta Langosteira con novas obras para ampliar as súas instalacións. A elas sumouse o proceso de transferencia de Repsol, que durante o período de 2019 continuou coas súas obras para construír a súa terminal en Langosteira, co fin de verter cru. En concreto, durante o ano fabricáronse e instaláronse as caixas que compoñen o peirao e realizáronse os traballos correspondentes á superestrutura.
O traslado de Repsol suporá un novo salto no crecemento da nova dársena, ao mesmo tempo que cumpre un dos obxectivos fundamentais que levaron á súa construción: eliminar o tráfico máis sensible da contorna urbana. En total, o investimento privado no Porto Exterior aumentou en 2019, superando os 215 millóns de euros, o que confirma o potencial das novas instalacións como xerador de riqueza e emprego para toda a área metropolitana da Coruña.
TRÁFICOS CONSOLIDADOS
Paralelamente ao investimento privado, a Autoridade Portuaria continuou coas obras para completar as dotacións de Langosteira, entre as que se atopaban a ampliación das estradas interiores e a construción dun novo peirao para estender a liña de atraque a 1.560 metros de lonxitude en sección continua.
O volume de tráfico alcanzado no Porto Exterior en 2018 mantívose en preto de dous millóns de toneladas en 2019, consolidando a posición de Langosteira, especialmente no movemento de graneis sólidos e, especialmente, de agroalimentarios. O Porto da Coruña consolidouse, neste último sector, como o líder de España en tráfico, servindo de apoio fundamental á industria vinculada á alimentación animal, cun gran peso en Galicia.
PORTO INTERIOR
No porto interior destacaron unha vez máis os resultados en pesca e cruceiros, cumprindo a planificación estratéxica da Autoridade Portuaria, centrada no compromiso de limpar mercadorías nos peiraos urbanos. Aínda que as restricións derivadas das cotas provocaron unha diminución das capturas, a Lonxa da Coruña mantívose á cabeza de España na descarga de peixe e marisco fresco, con produtos de alta calidade e gran reputación en todo o país.
En No tráfico de cruceiros, as cifras seguiron avanzando e confirmaron unha vez máis a posición da Coruña como un dos destinos máis atractivos do Atlántico. Así, seguiu sendo o porto líder do noroeste peninsular, cun calendario para 2020 que apuntaba a un novo rexistro e que lamentablemente se viu truncado debido ás restricións sanitarias debidas á pandemia COVID-19.
2020: Un exercicio marcado pola pandemia provocada pola COVID-19
A pandemia provocada pola COVID-19 marcou a economía e o comercio internacional durante o ano 2020. A situación global repercutiu de forma moi importante nos portos, e o porto da Coruña tamén se viu afectado polas consecuencias da drástica redución da actividade empresarial que se produciu a partir do mes de marzo. A caída da produción industrial e do consumo traduciuse nunha redución do tráfico portuario do 22 %.
Do mesmo xeito que produciu este impacto negativo, a pandemia tamén salientou o papel estratéxico que desempeñan os portos na cadea de produción e abastecemento á industria e aos cidadáns. No caso do porto da Coruña, cómpre destacar que a súa actividade non se detivo en ningún momento, excepto a paralización obrigada dos cruceiros e da náutica recreativa. Dúas das nosas empresas máis significativas, a Refinaría de Repsol e a Lonxa, mantiveron a imprescindible subministración de combustibles e pescado fresco, malia as dificultades que se presentaron, sobre todo nas primeiras semanas do estado de alarma. E, coma elas, o resto de operadores e usuarios do porto, que subministraban materias primas para alimentar o sector gandeiro ou materiais de construción, por citar dous dos sectores máis puxantes.
Por iso, pódese afirmar que esta situación inesperada e tan complicada permitiu confirmar que a comunidade de empresas e profesionais que forman o Porto da Coruña está cualificada e unida. A Autoridade Portuaria e o resto de entidades públicas e privadas que fan posible o funcionamento diario do Porto adoptaron desde o primeiro momento as medidas necesarias para manter esta actividade crucial, coa implantación do teletraballo nos casos nos que era posible, e coa aplicación dos protocolos sanitarios e organizativos que esixía o traballo presencial.
Investimentos
Aínda baixo os efectos da pandemia, durante 2020 continuaron os investimentos privados en Punta Langosteira, o que demostra que as empresas confían no futuro do Porto Exterior, e a Autoridade Portuaria mantivo as súas actuacións para acompañar e facilitar estas implantacións industriais. Destacou a finalización do novo tramo de peirao, co que se completou unha liña de atraque continua de 1560 metros, suficientes para canalizar a curto prazo os movementos de graneis sólidos e mercadoría xeral.
O ano rematou sen poder chegar a acordos definitivos para dúas cuestións centrais: o tren do Porto Exterior e a solución da débeda que asumiu a Autoridade Portuaria coa execución das instalacións de Langosteira. Con todo, o intenso traballo que se desenvolveu comezaba a dar resultado e nos primeiros meses de 2021 xa se confirmou que o enlace ferroviario se construirá na súa totalidade cos fondos europeos Next Generation e, ao mesmo tempo, avanzouse no diálogo institucional centrado en adoptar medidas que garantan a sustentabilidade financeira da Autoridade Portuaria.
O exercicio rematou no mes de decembro co nomeamento de Martín Fernández Prado como presidente da Autoridade Portuaria, en substitución de Enrique Losada Rodríguez, que presidiu a institución desde xuño de 2009.
2021: Enlace ferroviario, Green Port e apertura do porto aos cidadáns
O Porto da Coruña recuperou en 2021 parte da actividade que perdera o ano anterior como consecuencia da grave crise que provocara a COVID-19, pechando o exercicio cun crecemento do 12 % respecto a 2020. Pero, alén das estatísticas de tráfico, foi un ano que estivo marcado por tres fitos singulares para o futuro do porto e da cidade: o esperado acordo institucional para construír o acceso ferroviario ao Porto Exterior, o inicio do proxecto «Green Port» e a apertura de novos espazos portuarios para usos cidadáns.
Tras unha década de trámites e estudos técnicos, en marzo de 2021 confirmouse que o porto de Punta Langosteira estará conectado á rede ferroviaria xeral, cun investimento financiado na súa totalidade con fondos europeos Next Generation, polo que se evitan así máis cargas financeiras para a Autoridade Portuaria.
O desenvolvemento do «Green Port» non foi menos importante para o Porto, para A Coruña e para toda a área metropolitana. Estamos a falar dun proxecto impulsado pola Autoridade Portuaria co obxectivo de situar Punta Langosteira como un importante polo de descarbonización loxístico e industrial, que aproveita as excelentes capacidades do porto respecto a calados, explanadas dispoñibles e superficie de auga abrigada.
Parque eólico
O proxecto comezouse a materializar en abril coa solicitude de Inditex de construír un parque eólico no Porto Exterior, con tres aeroxeradores que abastecerán de enerxía verde ás instalacións da multinacional en Sabón e ao propio porto. Esta iniciativa dunha empresa das dimensións de Inditex supuxo un enorme recoñecemento para o «Green Port». A continuación, chegarían as propostas de Enerfín para habilitar unha planta de produción e subministración de hidróxeno para actividades portuarias e mobilidade, e a solicitude de Fisterra Energy para construír unha gran instalación de xeración, almacenamento e distribución de hidróxeno e amoníaco verde.
O terceiro gran logro de 2021 foi a apertura do porto aos cidadáns. Moitas xeracións de coruñeses lembran con nostalxia os seus paseos polo porto, e a cidadanía agradeceu moito a oportunidade de volver pisar os peiraos. Co lema «Aberto a todo o mundo», comezamos en marzo coa apertura de Transatlánticos, aproveitando que debido á pandemia aínda non había tráfico de cruceiros, e o 16 de xullo, festividade da Virxe do Carme, abriuse o portalón do peirao de Batería. Durante o ano, os peiraos foron o escenario de exposicións, concertos, competicións deportivas, visitas guiadas e unha fantástica exposición fotográfica de Peter Lindbergh, de relevancia internacional, promovida por Marta Ortega.
Celeiro de Galicia
No Porto Exterior, os grandes operadores continuaron en 2021 co seu esforzo para ampliar e modernizar as súas instalacións. Galigrain, Pérez Torres e Terminales Marítimos de Galicia continuaron coa súa aposta firme por Langosteira, que en 2021 operou 1,4 millóns de toneladas e consolidouse como o celeiro de Galicia, líder no norte de España en importación de produtos agroalimentarios. Ademais, o noso principal cliente, Repsol, ultimaba o seu investimento de nada menos que 126 millóns de euros para trasladar as descargas de petróleo.
En gran medida, a boa marcha do Porto Exterior permitiu un incremento do 12 % do tráfico portuario, que se estendeu tanto aos graneis sólidos e líquidos como á mercadoría xeral. A pesca, en cambio, reduciu a súa actividade polos múltiples problemas que lle afectan, e os cruceiros reactiváronse a partir de setembro cun total de 33 escalas e cunhas previsións de extraordinario crecemento en 2022 e 2023.
2022: O maior crecemento do sistema portuario español
O exercicio de 2022 rematou dunha forma moi positiva para o Porto da Coruña, con excelentes cifras de tráfico de mercadorías e xeración de negocio, e o desenvolvemento de importantes investimentos para o futuro da Coruña, Arteixo e de toda a área metropolitana, como son a nova terminal de Repsol, o enlace ferroviario de Punta Langosteira e o proxecto «Green Port».
O tráfico portuario superou as cifras anteriores á pandemia. Alcanzouse un total de 14,9 millóns de toneladas, o terceiro mellor rexistro da historia do porto cun incremento do 25 % con respecto a 2021, que ademais foi o maior crecemento de todo o sistema portuario español, que de media medrou un 3,5 %. Acadáronse récords históricos en graneis sólidos, na importación de produtos agroalimentarios e nas operacións do Porto Exterior, que canalizou a carga e descarga de 211 buques e 4,2 millóns de toneladas de mercadorías, superando por moito aos anos precedentes. Como consecuencia de todo isto, os resultados económicos foron os mellores de toda a serie histórica, con preto de 32 millóns de euros de cifra de negocio, uns beneficios de 5,3 millóns de euros e unha xeración de efectivo que superou os 16 millóns de euros.
Hub de carbón
Punta Langosteira consolidouse como o primeiro porto do norte de España en canto ao movemento de produtos para a alimentación animal e sumou novas mercadorías en 2022, entre as que destacan a rocha fosfórica e sobre todo o carbón, un novo tráfico que xurdiu como consecuencia da guerra en Ucraína e que situou ao Porto Exterior como gran hub de carbón con destino ao norte de Europa.
Ademais, a extraordinaria acollida do proxecto «Green Port» colocou a Punta Langosteira como un polo industrial de referencia en Europa no ámbito das novas enerxías. Importantes multinacionais solicitaron instalarse no porto para habilitar proxectos moi relevantes relacionados co hidróxeno e o amoníaco verde, e coa industria da eólica mariña.
En canto ao porto interior, en 2022 comezou a extraordinaria escalada no tráfico de cruceiros, coa chegada de 130 escalas e 223 732 pasaxeiros, as mellores cifras na historia da dársena coruñesa. Este éxito xa motivou nese momento o interese da Autoridade Portuaria por mellorar a experiencia dos viaxeiros e acompañar ás navieiras na súa aposta pola sostibilidade. Comezáronse a dar os primeiros pasos para electrificar o peirao de Transatlánticos, na liña que se comparte co sector para reducir a pegada de carbono.
Apertura do peirao de Calvo Sotelo
A transformación do porto interior tamén experimentou un avance notable en 2022 coa apertura do peirao de Calvo Sotelo para usos cidadáns, completando así, xunto co peirao de Batería, 80 000 metros cadrados de superficie dispoñibles para os coruñeses.
O uso público destes espazos puido acadar fitos relevantes, como o segundo ciclo de visitas guiadas ao porto, con 800 participantes; o Festival Noroeste Estrella Galicia; o segundo ciclo de concertos Noites do Porto; a instalación dunha nora xigante; e a segunda exposición fotográfica promovida pola Fundación Marta Ortega, que nesta ocasión se dedicou a Steven Meisel.